Werner Vander Bruggen

Bij wie berusten de rechten van de gemaakte foto’s? Daarover is al heel wat te doen geweest. Als een model foto’s krijgt op TFP-basis, mag ze die dan vrij verspreiden? Dat hangt er van af. 

Om geen betwistingen te hebben wordt bij een model steeds een ‘modelcontract’ getekend. Het model doet dan afstand van alle rechten op de foto’s, en geeft die aan de fotograaf. Er is dan geen verdere discussie meer mogelijk. 
Bij minderjarigen dient het modelcontract door de ouders (liefst beiden) te worden getekend. Verder dienen de ouders uitdrukkelijk hun toestemming te verlenen. 

In bijlage is er een voorbeeld van een  ‘modelcontract’ opgenomen.

Als er een modelcontract is ondertekend, kan het model de TFP-foto’s alleen nog ten eigen bate gebruiken (vb. in een portfolio). Ze mag ze niet verkopen, of openbaar maken, tenzij met de uitdrukkelijke toestemming van de fotograaf. 

De wet maakt hierin een onderscheid tussen auteursrecht en portretrecht. 
Het auteursrecht berust steeds bij de fotograaf die de foto heeft genomen. Het portretrecht daarentegen berust bij de geportretteerde, in dit geval het model. 

 
Wie ongewild en ongevraagd (de wet spreekt in dit verband van “zonder gegeven opdracht”) wordt gefotografeerd, kan hiertegen verzet aantekenen. De foto’s mogen dan niet openbaar worden gemaakt of verspreid. Wie zich op het moment van de opname niet verzet, wordt verondersteld stilzwijgend zijn toestemming te geven. Wie pas achteraf vaststelt dat zijn foto zonder zijn toestemming wordt gebruikt, kan zich tot de rechtbank wenden. Maar dit geldt niet voor BVs en mensen die een publieke functie hebben. De burgemeester mag je dus steeds fotograferen. In feite geldt dit voor nagenoeg alle foto’s die in het openbaar worden genomen. Wie hiertegen achteraf protesteert, zal dan meestal moeten aantonen dat zijn belangen door de foto worden geschaad. 

Als de foto’s in opdracht werden gemaakt is de toestemming van de opdrachtgever nodig. Die heeft immers gewoonlijk betaald voor de opnamen. Soms is de opdrachtgever de fotograaf, soms het model en soms een derde persoon. Maar de fotograaf mag steeds zijn naam op de foto’s vermelden.  

Het portretrecht gaat over op de nabestaanden: de kinderen hebben dus rechten op de foto’s waar hun ouders op staan, zodat ze die vrij kunnen verkopen, bijvoorbeeld. Deze rechten eindigen 20 jaar na de dood van de betrokkene. Iedereen mag er vanaf dan vrij over beschikken.